انواع صنایع دستی ایرانی چیست؟

صنایع دستی ایران که مخصوصا در شهری همچون اصفهان به اوج شکوفایی و عظمت خود دست پیدا کرد نه تنها منسوخ نشده بلکه هر سال با استقبال بیشتر هنرمندان و ابداعات آنها مواجه هستیم. صنایع دستی تهران از محصولات صنایع دستی اصفهان و سایر شهرهای دیگر کشورمان الهام گرفته.

در این مطلب با توجه به در پیش داشتن روز جهانی صنایع دستی به معرفی نمونه های شاخص آن در شهرهای مختلف پرداخته ایم تا آشنایی بیشتر و بهتری با این نمادهای فرهنگ و تمدن پیدا کنید.

صنایع دستی ایران

صنایع دستی اصفهان، نمایانگر هنر و تمدن از روزگاران کهن است. برای آن دسته از افرادی که هنوز آنطور که باید و شاید با صنایع دستی ایران مخصوصا هنرهای دستی اصفهان خو نگرفته اند و با ارزش مادی و معنوی آن چندان آشنایی ندارند باید عرض کنیم صنایع دستی یعنی هنری که حاصل روح پرتلاشگر و سوغات هنری فرا گرفته شده از نسل های قبلی است که فقط به عنوان کالای فروشی نیستند بلکه هدف اصلی از ساخت آنها انتقال و مبادله ی فرهنگی و کلیه ی ویژگی های قومی – تاریخی و نژادی شهرها و ملل مختلف است که صنایع دستی اصفهان در این زمینه زبانزد خاص و عام است.

با توجه به اینکه فاصله ی زیادی تا 21 خرداد یعنی روز جهانی صنایع دستی نداریم، در این مطلب بر آن شدیم تا به معرفی هنرهای دستی مانند میناکاری اصفهان و شهرهای دیگری همچون تهران، همدان و سایر مناطق بپردازیم چرا که توجه کردن به هنرهای دستی یعنی پیوند خوردن با فرهنگ، هنر و خلاقیت آن قوم و قرارگیری در محیطی که صنعت اصلی و ریشه ای زمان خود بوده اند.صنایع دستی ایران، سفیران فرهنگی و تمدن ایران در کالبد کالاهایی پر نقش و نگار بشمار می روند.

صنایع دستی اصفهان

معرفی صنایع دستی اصفهان برای علاقه مندان به اوج هنر و تمدن ایران زمیناست. همانطور که در مقدمه بیان کردیم این فرصت پیش آمده تا روز جهانی هنرهای دست ساز فرصت خوبی برای علاقه مندان و هنردوستان را پدید آورده تا قبل از برگزاری جشنواره و نمایشگاه های مربوطه، آشنایی خوبی با صنایع دستی ایران پیدا کنند و بدین منظور با شهر زیبا و زادگاه هنر و تمدن ایرانی یعنی اصفهان شروع می کنیم تا نگاهی بر بلندای هنر ایرانی بیاندازیم.

1. میناکاری
2. خاتم کاری
3. فیروزه کوبی
4. مس و پرداز
5. منبت کاری
6. ملیله کاری
7. ترمه

میناکاری عظمت هنری به بلندای آسمان آبی

حقیقتا که نه تنها باید هنگام وجه تسمیه ی هنر میناکاری به عنوان صنایع دستی اصفهان به آسمان آبی اشاره کرد بلکه تاریخچه و قدمت و همچنین عظمت و شکوه این هنر نیز به بلندای آسمان آبی است که به جرأت یکی از بهترین سفیران فرهنگی ایران برای سرتاسر جهان به شمار می رود.
میناکاری با قدمتی 5 هزار ساله حاصل پیاده سازی هنر آتش، پودر یا مایع رنگ بر روی روح فلزات بی جانی مثل مس، سفال، جواهرات و حتی شیشه است که در طی نسل ها با ظهور رنگ های شیمیایی و افزایش ذوق و هنر علاقه مندان و اساتید هنرمند به تنوع طرح و رنگ آن افزوده شد و با ساخت ظروف سفالی میناکاری ابداعات بی نظیری صورت گرفت.

تنوع ظروف در کنار تنوع نقوش و رنگ ها و هنری که از هزاران سال پیش به ما رسیده معنایی جز هنردوستی و هنرپروری مردمان ایران مخصوصا شهر اصفهان ندارد به نحوی که در روزگار امروزی نه تنها شاهد افول آن بلکه شاهد ساخت وسایل ابداعی در زمینه های تندیس و هدایای تبلیغاتی اصفهان نیز هستیم تا جامعه ی هدف نامحدودی داشته باشد.

خاتم کاری

خاتم کاری یکی دیگر از هنرهای دستی اصفهان است که شاید بتوان آن را حاصل ادغام شدن هنر های دست ساز با علم اشکال هندسی در نظر گرفت که در آن مثلث ها و سایر شکل ها به صورتی کاملا هنرمندانه و استادانه و با ظرافتی بی نظیر در کنار یکدیگر با چسب قرار گرفته اند تا قرینگی و استادی هنری خود را به رخ بکشند. این دسته نیز کاربردهای مختلفی را به خود گرفته و در فرم های مختلف با قیمتی پایین تر از ارزش واقعی مادی و معنوی خود به فروش می رسند.

فیروزه کوبی

یکی از مهم ترین هنرهای دستی شهر اصفهان فیروزه کوبی است که زادگاه این هنر از خراسان است ولی از زمانی که پا به شهر و دیار هنر گذاشت توانست به اوج رونق و زیبایی برسد و لقب بی نظیرترین و خیره کننده ترین هنرای اصفهان را به خود اختصاص دهد و به همین دلیل است که یکی از هنرهای دستی گران قیمت اصفهان محسوب می شود که حقیقتا از ارزش خرید بالایی برخوردار است.

مس و پرداز، ذوق و قریحه ی نوپای هنرمندان اصفهانی

یکی از صنایع دستی جدید و بسیار زیبا که حاصل فکر هنری و اندیشه و نگاه زیبای هنرمندان اصفهانی است، مس و پرداز می باشد که سطح صیقلی و براق به همراه ظاهر و باطن ظریف و حرفه ای آن، می تواند شما را تا چندین دقیقه میخکوب و مات و متحیر سازد. بی شک مس و پرداز را می توان یکی از ابداعات بی نهایت زیبای هنرهای دستی اصفهان به شمار آورد.

منبت کاری

منبت کاری از جمله هنرهای دستی دیگر اصفهان است که شما را با خود به زمانی می برد که برای اولین بار بشر دست به چوب شد و ادوات مخصوص و مورد نیاز خود را می ساخت. امروزه از فرم اولیه و جنگی خود خارج شده و به سمت ایجاد جلوه های بصری در طرح و نقش هایی اسلیمی و ختایی روی آورده است.

ملیله کاری

ملیله کاری با قدمت چند هزار ساله، حاصل هنرنمایی مفتول های نقره و مس است که با دقت و هنرمندی تمام، طرح های اسلیمی و سنتی در آن رخ نمایی می کنند که قطعا جزء صنایع دستی لوکس و فاخر اصفهان به شمار می روند که با رونق گرفتن در این شهر، علاقه مندانی از بروجرد و قزوین نیز شروع به طراحی و ساخت ظروف مختلف با هنر ملیله کاری نمودند.

ترمه

ترمه ی اصیل اصفهان قیمت و ارزش مادی بسیار بالایی دارد که شاید قیمت گذاشتن بر روی آن از ارزش واقعی کم کند به نحوی که ترمه جایگاهی محکم و غیر قابل جایگزین در نزد پادشاهان و درباریان داشته و حتی در اصفهان نقش و نگار گل شاه عباسی در ترمه زبانزد و شهره ی خاص و عام بوده است که امروزه متأسفانه زندگی ماشینی آن را از حالت سنتی به مدرن تبدیل کرده ولی هنوز نیز در نمونه های لاکی و عنابی و با طرح های بته جقه و سرو خمیده به عنوان هنر دست به فروش می رسند.